Op donderdag 22 februari 2024 organiseerde het netwerk NVVT-NEM haar eerste activiteit: een online Studiedag over de didactiek van het vakvertalen in het NVT-onderwijs.
De studiedag werd gecoördineerd door Muriel Waterlot van de Katholieke Johannes Paulus II universiteit in Lublin (Polen) en beoogde de uitwisseling van didactische ervaringen en het aanreiken van inspiratie voor vertaaldocenten neerlandistiek in het NVT-onderwijs wereldwijd.
Hieronder volgt een overzicht van de sprekers van de studiedag, met telkens een samenvatting van hun bijdrage en een link naar een Youtube-filmpje waar hun lezing kan worden herbeluisterd.
Programma
1. Gert De Sutter - Universiteit Gent
Wat hebben taalcorpora vertalers (in spe) nog te bieden? Enkele lessen uit de toegepaste vertaalwetenschap
In deze lezing geeft Gert De Sutter een overzicht van de belangrijkste wetenschappelijke inzichten over het gebruik van taalcorpora in de vertaalpraktijk en -didactiek. De volgende aspecten komen daarbij aan bod:
- Het gebruik van taalcorpora bij professionele vertalers.
- Het effect van taalcorpora in vertaallessen met L1 vs. L2 als doeltaal.
- Good practices voor het gebruik van taalcorpora in de vertaaldidactiek
(Opname van de lezing van Gert De Sutter)
2. Gys-Walt van Egdom – Universiteit Utrecht
En of het zin heeft
En of het zin heeft
Door de technologisering en automatisering van taaldiensten, heerst er veel onzekerheid. Dat is niet alleen zo op de vertaalmarkt zelf, maar ook binnen het vertaalonderwijs. Tot voor kort leken we ons vooral druk te maken om de wijze waarop vertaalonderwijs zou moeten worden aangeboden. De laatste tijd lijkt de hoe-vraag overstemd te worden door de of-vraag. Heeft het überhaupt nog zin om vertaalonderwijs aan te bieden? (Deze vraag wordt nog urgenter en prangender als we kijken naar L2-vertaling.)
Tijdens deze voordracht wordt de of-vraag als het ware gedeconstrueerd. Er wordt uiteengezet dat de vraagstelling zelf en het antwoord op de vraag zal steunen op een aantal presupposities. Aan de hand van een aantal onderzoeken wordt uit de doeken gedaan dat het antwoord op de vraag daarom ook allerminst vanzelfsprekend is.
(Opname van de lezing van Gys-Walt van Egdom)
3. Réka Eszenyi – ELTE / Boedapest (Hongarije)
Post-editing van machinevertaling: is dat een vorm van vertaling of revisie?
Machinevertaling (MT) wordt steeds vaker gebruikt, zowel door leken als professionele vertalers. Voor professionele vertalers is het belangrijk om MT correct te gebruiken en de vertaalde teksten grondig te reviseren. Maar wat is post-editing (PE): een vorm van vertaling waarbij creativiteit en vaardigheden nodig zijn, of eerder revisie van een machinevertaling? Vereist PE dezelfde vaardigheden als traditionele vertaling? Deze presentatie onderzoekt eerst hoe we professioneel vertalen en reviseren kunnen omschrijven en definieert PE aan de hand van modellen. Nieuwe PE-vaardigheden zoals digitale vaardigheden, risicobeoordeling en revisie komen aan bod, evenals suggesties voor PE-onderwijs binnen taal- en vertaalopleidingen.
(Opname van de lezing van Réka Eszenyi)
4. Koen Kerremans – Vrije Universiteit Brussel (België) en Gys-Walt van Egdom – Universiteit Utrecht
Gesimuleerde vertaalbureaus: ervaringsleren en internationale samenwerking in het vertaalonderwijs
In deze lezing gaan sprekers Koen Kerremans en Gys-Walt van Egdom dieper in op het concept van gesimuleerde vertaalbureaus. Deze didactische benadering legt de nadruk op ervaringsgericht leren in het vertaalonderwijs. De presentatie bespreekt eerst de onderzoeks- en onderwijscontext waarin deze aanpak is ingebed. Vervolgens wordt het concept van gesimuleerde vertaalbureaus toegelicht, waarbij studenten in groepjes binnen fictieve bedrijven werken aan projecten van echte klanten.
Daarnaast behandelt de lezing het aspect van internationalisering, met de nadruk op het belang hiervan binnen het hoger onderwijs en hoe gesimuleerde vertaalbureaus aan dit doel kunnen bijdragen. Om dit concreet te maken, wordt het International Network of Simulated Translation Bureaus (INSTB) voorgesteld. Dit netwerk stelt verschillende opleidingen die gesimuleerde vertaalbureaus aanbieden in staat om internationale uitwisseling en samenwerking te faciliteren.
(Opname van de lezing van Koen Kerremans & Gys-Walt van Egdom)
5. Marketa Štefková – Comenius Universiteit / Bratislava (Slowakije)
Vertaalproject als teamopdracht. Collaboratief vertalen binnen de opleidigg Nederlands aan de Comenius Universiteit in Bratislava
Deze lezing belicht het begrip collaboratief vertalen binnen het vreemdetaalonderwijs, met nadruk op de opleiding van Neerlandici Extra Muro´s en is geïnspireerd door Kiraly's socio-constructivistische benadering van vertaaldidactiek. Eerst wordt het concept van vertalen in teamverband toegelicht, waarna wordt de overgang van individueel vertaalwerk naar teamgerichte samenwerking besproken. Aan de hand van een casus wordt uiteengezet hoe collaboratief vertalen is geïntegreerd in het curriculum van de Comenius Universiteit in Bratislava, waarbij de groepsprocessen, interactiemodi en de invloed van samenwerking op studenten centraal staan.
(Opname van de lezing van Marketa Štefková)
6. Joop Bindels – Vertaalacademie Maastricht
De ontwikkeling van een raamwerk voor MT-geletterdheid in het hoger onderwijs
In deze bijdrage licht Joop Bindels, docent-onderzoeker aan de Vertaalacademie en verbonden aan het lectoraat Professional Communication in a Digitalizing Society (Zuyd Hogeschool), de ontwikkeling van een raamwerk voor MT-geletterdheid toe. Het raamwerk heeft als doel om (toekomstige) professionals in staat te stellen om juist in te schatten of, hoe en in welke mate een machinevertaling in een specifieke professionele context kan worden ingezet. Het raamwerk is ontwikkeld in samenwerking met het Centre for Linguistics aan de universiteit Leiden en het directoraat-generaal Vertaling van de Europese Commissie en tot stand gekomen met hulp van de Taalunie. Het raamwerk is hier terug te vinden.
(Opname van de lezing van Joop Bindels)
7. Eric-Jan Kuipers – Wszechnica Polska Akademia Nauk Stosowanych w Warszawie (Polen)
Struikelblokken bij het vertalen van juridische teksten en de didactiek van het juridisch vertalen
Deze bijdrage bespreekt de struikelblokken bij het vertalen van juridische teksten tussen Nederlands en Pools, en de implicaties voor de didactiek hiervan. Het behandelt de kenmerken van rechtstaal, uitdagingen bij het vertalen van juridische teksten zoals vonnissen, en beschrijft didactische methoden uit literatuur en praktijk. Tot slot worden de belangrijkste vertaalvaardigheden voor Nederlandse en Poolse juridische teksten volgens de auteur samengevat.
(Opname van de lezing van Eric-Jan Kuipers)
8. Muriel Waterlot – Katholieke Johannes Paulus II Universiteit Lublin (Polen)
Didactiek van het vakvertalen in het nvt-onderwijs. Casestudy: werken met een toeristische webtekst in een nvt-vertaalles
In deze bijdrage wordt een functionele en taakgerichte aanpak voorgesteld voor het vertalen in het vreemdetalenonderwijs. Aan de hand van een casestudy wordt aangetoond hoe de aanpak kan worden toegepast tijdens een vertaalles in het nvt-onderwijs.
(Opname van de lezing van Muriel Waterlot)
9. Pavlína Knap-Dlouhá - Palacky Universiteit / Olomouc (Tsjechië)
Didactiek van het vakvertalen. Vanaf technische teksten via medische teksten tot het vertalen van juridische informatie
In deze bijdrage wordt de didactische benadering binnen de colleges vakvertalen in de taalcombinatie Nederlands-Tsjechisch en vice versa geschetst. Eerst wordt een theoretisch kader geschetst, waarop de colleges gesteund zijn. Vervolgens worden de belangrijkste verschillen gedemonstreerd die gepaard gaan met de diverse types teksten die in de loop van de colleges worden behandeld. Hierbij worden ook de grootste valkuilen in kaart gebracht, met nadruk op juridische teksten. Uiteindelijk worden de methodes en vertaalstrategieën voorgesteld die gebruikt worden bij het oplossen van de meest voorkomende vertaalproblemen. Tijdens het volgen van de vertaalcolleges en vooral door het individueel vertalen van desbetreffende teksten, verwerven studenten verschillende (deel)competenties die ook ruimte zullen krijgen in het slotgedeelte van de bijdrage.
(Opname van de lezing van Pavlína Knap-Dlouhá)
10. Márta Kántor-Faragó – Universiteit van Debrecen (Hongarije)
Carrièremogelijkheden na een studie tolk-vertaler in Hongarije
Wat doet een in Debrecen afgestudeerde tolk-vertaler? In welke sector komen onze alumni terecht? Hoe snel kunnen ze een baan vinden?
Dankzij de enquête van de Nationale Alumnidatabank en ons eigen onderzoek over de ontwikkelingen in de afgelopen tien jaar (bevraging van oud-studenten met een talencombinatie Nederlands-Duits/Engels) hebben we nu een genuanceerd beeld van de typische loopbanen van tolk-vertalers.
In deze lezing wordt ook nagegaan welke consequenties uit deze resultaten getrokken kunnen worden voor de opleiding tolk-vertaler in de toekomst.
(Opname van de lezing van Márta Kántor-Faragó)