Onderwijsbeleid benadrukt dat lesboeken diversiteit moeten tonen, wat ook geldt voor NVT-lesboeken. Dit vergroot de kans dat elke cursist zich herkent in het lesmateriaal, en optimaal kan deelnemen aan de NVT-lessen. Het DO IT-onderzoek bekeek in hoeverre diverse mensen en werelden worden afgebeeld in NVT-lesboeken. Op die manier weten we of en hoe we lesboeken moeten aanpassen, of aanvullen met alternatief lesmateriaal.

Wat is diversiteit?
Volgens UNESCO ( 2020 GEM Report – Inclusion and education – All means all (unesco.org) ) moet NVT-onderwijs, inclusief onderwijsmaterialen, diversiteit tonen. In dergelijk inclusief NVT-onderwijs, komen vele perspectieven voorbij, ook als die afwijken van ´de standaaard´. Het DO It-onderzoek focuste op twee diversiteitsdimensies in lesboeken: etniciteit, ofwel de manier waarop wij onszelf en anderen indelen tot een bepaalde gemeenschap behorende. We analyseerden hierbij factoren zoals huidskleur, nationaliteit en taal. Eveneens bekeken we gender, ofwel de manier waarop wij onszelf en anderen als vrouw, man of niet-binair categoriseren.

Wat is onderzocht?
We onderzochten zes van de meest gebruikte lesboeken in het NVT-onderwijs: Contact, Taal vitaal, Nederlands in Gang, Routledge Intensive Dutch, Help en Vanzelfsprekend. We telden hoeveel mensen van kleur, en witte karakters werden afgebeeld. We bekeken in welke rollen ze werden beschreven (bv. arts of ober), en of en aan welke nationaliteiten ze werden gekoppeld. We evalueerden eveneens in hoeverre karakters in dialogen standaardnederlands spreken, of in varianten van het Nederlands, en wat voor uitspraken ze doen.

Bekijk onderaan de video: Wat zijn de belangrijkste onderzoeksresultaten?

Wat zijn de resultaten?
In totaal vonden we slechts 4% mensen van kleur in de lesboeken, met uitzondering van het lesboek Contact. Contact toonde juist gebalanceerde aantallen van gekleurde en witte vrouwen en mannen. De weinige mensen van kleur in de overige lesboeken, verschijnen in weinig diverse rollen: migrant, ober, kok, asielzoeker of toerist. Nederland staat centraal, terwijl landen als België en Suriname zelden worden genoemd. Er worden maar weinig niet-Europese nationaliteiten beschreven, en bijna alle personen spreken standaardnederlands. De weinige niet-moedertaalsprekers worden in afhankelijke posities geplaatst, door zinnen als “Ik begrijp het niet, wat bedoelt u?”

Wat betekent dit voor NVT-onderwijs?
Er is werk aan de winkel voor onderzoekers, uitgevers en auteurs om lesboeken diverser te maken. Lesboeken kunnen meer mensen van kleur in meer rollen tonen – niet alleen als ober, maar ook als directrice en ingenieur. Landen buiten Europa komen aan bod, mensen in dialogen spreken ook Surinaams-Nederlands, en niet-moedertaalsprekers doen ook sturende uitspraken. Contact is een interessant voorbeeld van een lesboek met diversiteit, wat als leidraad kan dienen. Indien lesboeken diverser, en aanvullend lesmateriaal, diverser worden, kunnen cursisten wereldwijd zich erin herkennen en optimaal deelnemen aan de lessen Nederlands.

Voor meer informatie over dit onderzoek kunt u contact opnemen met Dietha Koster.